Smarowanie silnika

Zadania oleju silnikowego

W zależności od warunków eksploatacji olejom silnikowym stawiane są różne wymogi. Dlatego bardzo dokładne określenie wpływu warunków pracy na smary jest bardzo ważne. W silnikach pracujących przez dłuższy czas na wysokich obrotach lub pod pełnym obciążeniem olej osiąga wysokie temperatury. Pod wpływem wysokich temperatur! tlenu z powietrza nastąpuje proces oksydacji. Produkty utleniania zagąszczają olej i osadzają sią na górnych cząściach tłoka, w rowkach pierścieniowych i trzonach zaworów. Może to doprowadziæ do nagromadzenia sią nagaru na grzybkach zaworu.

Lepkośæ oleju silnikowego

Lepkością nazywamy kleistośæ oleju. Zależnie od temperatury każdy olej ma tendencją do zmniejszania Swojej lepkości. Wraz ze wzrostem temperatury dochodzi do rozrzedzenia sią oleju. Zmniejsza to przyczepnośæ i wytrzymałośæ na ściskanie, co powoduje zwiąkszenie sią oporu tarcia i inercją przepływu. Przy zimnym silniku olej powinien byæ na tyle płynny, by nie utrudniał nadmiernie pracy rozrusznika i przy starcie mógł dopłynąæ do wszystkich punktów smarnych. Kleistośæ wzglądnie lepkośæ jest jednoznaczna z wewnątrznym tarciem oleju i określana jest wg systemu SAE (Society of Automotive Engineers), np. SAE 10 itd. Wysoka liczba SAE oznacza oleje gąste, niska natomiast oleje rzadkie. Lepkośæ nie daje jednak żadnych wskazañ co do własności smarnych oleju.

Olej uniwersalny

Silniki wysokoprążne MERCEDES mogą pracowaæ zarówno na oleju uniwersalnym jak i jedno-sezonowym. Oleje uniwersalne mają tą zaletą, że mogą byæ stosowane niezależnie od pory roku. Oleje te bazują na rzadkim oleju jednosezonowym (np. 15 W). Dziąki tzw. zagąszczaczom olej stabilizuje sią w gorącym stanie, dziąki czemu w każdych warunkach eksploatacji ma odpowiednie własności smarne. Przy stosowaniu oleju uniwersalnego korzystaæ należy z nowoczesnych olejów o dużym zakresie lepkości (np. 10 W-40. 15 W-50). Litera “W” przy olejach SAE oznacza, że olej nadaje sią do stosowania w warunkach zimowych.

Olej lekki

Nowością są tzw. oleje lekkie. Są to oleje uniwersalne z dodatkiem środków zmniejszających tarcie, co pozwala na zmniejszenie zużycia paliwa o 2%. Oleje lekkie mają niską lepkośæ (np. 10 W-30), Wymagają niekonwencjonalnych olejów podstawowych (oleje syntetyczne). Przy zakupie oleju lekkiego należy upewniæ sią, czy olej jest dopuszczony przez producenta samochodów MERCEDES-BENZ.

Zakres stosowania, klasy lepkości

przy utrzymującej sią temperaturze zewnątrznej powyżej +30″C można stosowaæ olej SAE 40.

Ponieważ zakresy stosowania olejów klasy SAE nakładają sią na siebie można nie uwzglądniaæ krótkotrwałych wahañ temperatury. Dopuszczalne jest mieszanie olejów o różnej klasie lepkości w przypadku konieczności uzupełnienia oleju, a olej znajdujący siew silniku nie odpowiada temperaturze zewnątrznej.

Charakterystyka oleju silnikowego

W zasadzie do nowoczesnych silników stosowaæ należy tylko oleje HD. Są to oleje ulepszone różnymi dodatkami chemicznymi. Dodatki te zapewniają lepsze zabezpieczenie przed korozją i wiąkszą odpornośæ na procesy utleniania, mają mniejszą tendencją do tworzenia szlamu w skrzyni korbowej, charakteryzują sią lepkością, działają czyszczące i róż puszczające. Dodatki czyszczące i rozpuszczające nie tylko zmniejszają tworzenie sią osadu w silniku, lecz mają również zdolnośæ do rozpuszczania osadu i powodują, że osad i inne zanieczyszczenia zostają rozbite na drobne nie osadzające sią cząsteczki, co umożliwia ich wypłukanie przy wymianie oleju. Jakośæ oleju silnikowego HD oznaczana jest systemem API (American Petroleum Institut). System ten został również przyjąty przez producentów europejskich.
Oznakowanie składa sią zawsze z dwóch liter. Pierwsza litera oznacza zakres stosowania:
S = Service – nadaje śle do silników benzynowych,
C = Commercial – nadaje sią do silników wysokoprążnych.
Druga litera podaje jakośæ w kolejności alfabetycznej. Najwyższą jakośæ mają oleje SG według APt dla silników benzynowych oraz CD o dla silników wysokoprążnych. Są również oleje, które nadają sią zarówno dla silników benzynowych jak i wysoko-prążnych. W tym przypadku podane zostały obydwie charakterystyki (przykład: SF/CD).
W każdym przypadku sprawdzaæ, czy dany olej silnikowy jest dopuszczony przez MERCEDES-BENZ (patrz opakowanie).

Zużycie oleju

Przy silniku spalinowym przez zużycie oleju rozumie sią ilośæ oleju zużytą podczas pracy silnika. W żadnym przypadku zużycie oleju nie jest jednoznaczne z utratą oleju, która może byæ spowodowana nieszczelnością miski olejowej, pokrywy głowicy cylindrów itp. Normalne zużycie oleju nastąpuje w wyniku spalania jego małych ilości w cylindrze; przez odprowadzenie pozostałości po spalaniu i cząsteczek uwolnionych w wyniku tarcia. Prócz tego olej zużywa sią pod wpływem wysokich temperatur i wysokich ciśnieñ. którym stale poddawany jest silnik. Prócz tego mają wpływ na wielkośæ zużycia oleju również zewnątrzne warunki pracy, sposób jazdy i tolerancje konstrukcyjne. W normalnych warunkach zużycie to jest tak nieznaczne, że przy okresowych wymianach oleju potrzebne jest tylko niewielkie uzupełnienie, jeśli poziom oleju spada do “minimum” na listwie pomiarowej wtedy konieczne jest jego uzupełnienie.

Obieg oleju

Pompa olejowa -E- zasysa z miski olejowej l tłoczy go do filtra głównego przepływu. Pomiądzy stroną tłoczącą i ssącą pompy olejowej znajduje sią zawór przelewowy (zawór regulujący ciśnienie oleju). Zawór ten otwiera sią przy nadmiernie wysokim ciśnieniu oleju (od ca 7 bar), dziąki czemu olej może spłynąæ z powrotem do miski olejowej. Poprzez zawór zwrotno-odcinający olej silnikowy pompowany jest do filtra oleju -2-. Przy wyłączonym silniku zawór ten uniemożliwia odpływ oleju z miski olejowej. Z filtra oczyszczony olej dochodzi do głównego kanału olejowego. Przy niedrożnym filtrze zawór obejściowy kieruje nie oczyszczony olej bezpośrednio do głównego kanału olejowego. Od głównego kanału olejowego idą dwa odgałązienia do smarowania łożysk wału korbowego. Przez skośne otwory w wale korbowym olej dochodzi do łożysk korbowych i korbowodu oraz do sworzni tłokowych. Jednocześnie, pionowymi przewodami olej doprowadzany Jest do głowicy cylindrów i tam dochodzą do napinacza łañcucha -8-, łożysk wału rozrządu -9- i poprzez rurą olejową -10- do całego rozrządu zaworowego. Dodatkowo, poprzez wał pośredni -7- smarowana jest pompa wtryskowa. Od kołnierza filtra oleju, znajdującego sią wewnątrz samochodu prowadzi cienki przewód do wskaźnika ciśnienia oleju -4-. Samochody z instalacją klimatyczną, z silnikiem 5-cylindrowym oraz model 240D /do 6.78/ posiadają dodatkowo chłodnicą do chłodzenia oleju powietrzem -12-. Chłodnica ta znajduje sią w komorze silnika obok normalnej chłodnicy. Dziąki termostatowi w filtrze oleju do chłodnicy dochodzi olej dopiero po osiągniąciu temperatury 95″C wzglądnie 110″C. Zapewnia to dobre smarowanie silnika także przy niskich temperaturach zewnątrznych.

Demontaż i montaż zaworu przelewowego oleju

Zawór przelewowy stanowi integralną cząśæ pompy oleju. £ączy on przestrzeñ ssania z przestrzenią tłoczącą. Zawór ten otwiera sią, gdy ciśnienie oleju przekracza ca 7 bar i wtedy nadmiar oleju spływa z powrotem do miski olejowej. Zawór przelewowy należy sprawdziæ, gdy przy do-statecznej ilości oleju w silniku wskaźnik ciśnienia oleju na desce rozdzielczej wykazuje za niskie wzglądnie zerowe ciśnienie oleju.

Uwaga: Od około 10.81 montowany jest zawór z przedłużonym gwintem G = 16 mm, dotychczas 9 mm. Zawory te nie mogą byæ montowane zamiennie.

Demontaż

• Ustawiæ samochód na podstawkach,
• Spuściæ olej,
• Długim kluczem z nasadką 6-kątną 5 mm odkrąciæ dolną cząśæ miski olejowej i wyjąæ.

• Wykrąciæ od dołu z pompy zawór przelewowy.

Montaż

• Oczyściæ otwór w pompie olejowej. Uwaga: W przypadku zaworu z krótkim gwintem należy przed montażem gwint oczyściæ i posmarowaæ środkiem uszczelniającym DB-ET 002989 94 71. Jest to szczególnie ważne jeśli przy demontażu okazało sią, że zawór byt luźno osadzony lub już wypadł. Do zaworu z dłuższym gwintem nie jest potrzebny środek uszczelniający,
• Zawór przelewowy wkrąciæ do pompy olejowej i dociągnąæ momentem 40 Nm.
• Złożyæ dolną cząśæ miski olejowej na nowej uszczelce i rącznie dociągnąæ śruby. Nastąpnie śruby mocujące dociągnąæ równomiernie momentem 10 Nm.
• Zestawiæ samochód z podstawek,
• Wlaæ olej.
• Zagrzaæ silnik i sprawdziæ szczelnośæ miski olejowej oraz śruby spustowej; w razie potrzeby całkiem lekko i równomiernie dociągnąæ śrubą.

Demontaż i montaż miski olejowej

Demontaż

• Ustawiæ samochód na podstawkach,
• Spuściæ olej,
• Długim kluczem 6-kątnym 5 mm odkrąciæ dolną cząśæ miski olejowej.
• Wykrąciæ śruby mocujące pompą olejową przy kadłubie cylindra i przy pokrywie łożyska wału korbowego.
• ¦ciągnąæ pompą w dół.
• Miejsca łączenia na dolnej i górnej cząści miski olejowej starannie oczyściæ z resztek uszczelki. Oczyściæ miską olejową od wewnątrz.

Montaż

Założyæ i przykrąciæ pompą olejową.
• Założyæ dolną cząśæ miski olejowej na nowej uszczelce i rącznie dociągnąæ śruby. Nastąpnie dociągnąæ śruby mocujące równomiernie momentem 10 Nm.
• Zestawiæ samochód z podstawek, patrz str. 196.
• Wlaæ olej.
• Zagrzaæ silnik i sprawdziæ szczelnośæ miski olejowej oraz śruby spustowej; ewentualnie bardzo lekko i równomiernie dociągnąæ śruby.

Sprawdzenie termostatu w filtrze oleju

Samochody z klimatyzacją, z silnikiem 5-cylindrowym oraz model 240 D do 6.78 posiadają dodatkowo chłodnicą oleju. Termostat w filtrze oleju powoduje, że do chłodnicy dochodzi olej dopiero wtedy, gdy osiągnie temperaturą około 95°C (do 9,79) wzglądnie około 110’C (od 1.80). Zapewnia to dobre smarowanie silnika także przy niskich temperaturach zewnątrznych.

• Zagrzaæ silnik na wyższych obrotach.
• Gdy temperatura oleju w silniku osiągnie 95° +/-4’C wzglądnie 110° +/-4’C, powinna wzrosnąæ temperatura oleju w chłodnicy oleju. Jest to wyczuwalne rąką.
• W razie potrzeby wymieniæ termostat w filtrze oleju. Uwaga: Termostat wymieniaæ tylko przy temperaturze oleju poniżej 60°C, gdyż inaczej wyciśniąty zostanie kołek dociskowy.

Zabiegi obsługowe przy układzie smarowania silnika

Wymiana oleju

Przy samochodach z okresu do 8.82 olej należy wymieniaæ po każdych 7500 km, a od 9.82 po każdych 10 000 km lub w przypadku bardzo małego przebiegu – dwa razy w roku. Jednocześnie należy wymieniæ wkład filtra. Przy utrudnionych warunkach eksploatacji, jak jazda na krótkich trasach, cząsty rozruch na zimno lub jazda po zakurzonych drogach olej i filtr oleju powinny byæ zmieniane cząściej. Olej można również odciągnąæ przy pomocy sondy.

Spuszczanie oleju

• Silnik zagrzaæ do temperatury roboczej (60-80’C – temperatura czynnika chłodzącego). ‘
• Samochód ustawiæ poziomo na podstawkach,

• Do 10.76: Obluzowaæ śrubą środkową i wykrąciæ tak by dławik -strzałka- wystawał na ca 5 mm nad pokrywą obudowy. Powoduje to zwolnienie otworów obiegu powrotnego w dolnej cząści filtra oleju l olej może spłynąæ do miski olejowej.

• Od 11.76: Odkrąciæ 2 nakrątki pokrywy filtra oleju i podnieśæ nieco pokrywą, by olej mógł spłynąæ do miski olejowej z pominiąciem zaworu zwrotno-odcinającego. Rura powrotnego obiegu oleju jest w tym wykonaniu wciśniąta w pokrywą.

• Zdjąæ pokrywą filtra i wyjąæ wkład.
• Podstawiæ naczynie na stary olej.

• Wykrąciæ śrubą spustową -strzałka- i spuściæ cały stary olej. ¦ruba spustowa znajduje sią, patrząc w kierunku jazdy, z tyłu po lewej stronie miski olejowej. Uwaga: Obecnośæ wiąkszych ilości wiórek metalowych i ścieru oleju wskazuje na uszkodzenia w wyniku zataræ, np. uszkodzenie łożysk wału korbowego i korbowodowych. Dla unikniącia dalszych uszkodzeñ, Już po wykonanym remoncie, niezbądne jest staranne oczyszczenie kanałków i przewodów olejowych; ewentualnie wymieniæ chłodnicą oleju.

Napełniania olejem

• Wymieniæ wkład filtra.
• Założyæ pokrywą filtra na nowej uszczelce. Nakrątki wzglądnie śrubą środkową dociągnąæ momentem 20 Nm. Uwaga: Nie wciskaæ na siłą rury powrotnego obiegu oleju, gdyż może spowodowaæ to wypadniącie pierścienia uszczelniającego wkład filtra przed rurą pionową. W takim przypadku olej doprowadzany jest poprzez zawór obejściowy, przy czym ciśnienie oleju spada poniżej 0,3 bara na biegu jałowym.
• ¦rubą spustową oleju przykrąciæ na nowej uszczelce momentem 40 Nm. Uwaga: Nie dokrącaæ zbyt mocno. W razie nieszczelności lekko dociągnąæ.
• Wlaæ nowy olej przez króciec wlewowy pokrywy głowicy cylindra.
  Ilośæ nowego oleju:
  200 D, 220 D. 240 D, 300 D: 6.5 l.
  300 D turbodiesei: 7.5 l.
  Różnica ilości pomiądzy oznakowanie Min. i Max. na listwie pomiarowej: 1,5 l.
• Po jeździe próbnej sprawdziæ szczelnośæ śruby spustowej i filtra oleju; w razie potrzeby ostrożnie dociągnąæ.
• Dla zapewnienia lepszej pracy silnika uzupełniaæ zawsze takim samym olejem. Dlatego wskazane jest zamocowanie na silniku tabliczki z naniesioną marką i lepkością oleju. Stosowanie różnych przypadkowych typów oleju jest niekorzystne. Nie należy również mieszaæ olejów różnych marek, chociaż tego samego typu,